O Dekrecie Prezydenta Rzeczypospolitej Władysława Rakiewicza z dnia 30 listopada 1939.

Kochani,

Czas, żebyśmy porozmawiali sobie o Dekrecie Prezydenta Rzeczpospolitej Władysława Raczkiewicza z dnia 30 listopada 1939 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 1006). Często pojawiają się głosy, iż w/w Dekret nie obowiązuje, co nie jest prawdą. Aby akt prawny stracił moc obowiązującą musi nastąpić jeden z dwóch przypadków:

1. Akt prawny został uchylony,

2. lub nastąpiło desuetudo takiego aktu prawnego, tzn.: norma traci moc obowiązującą, kiedy wystąpią jednocześnie dwa czynniki: norma jest przez odpowiednio długi okres czasu skrajnie nieefektywna tzn. mimo powstania sytuacji, w której norma znajduje zastosowanie nie jest ona stosowana przez organy państwa oraz kiedy występuje powszechne przeświadczenie, że norma ta nie jest dłużej normą obowiązującą.

W przypadku omawianego Dekretu nie mamy do czynienia z żadną z powyższych możliwości (nigdy nie został uchylony i nigdy nie zaprzestano jego stosowania) i dlatego tzw. Dekret Raczkiewicza nadal obowiązuje, gdyż ciągłość prawną między II a III Rzeczpospolita Polską potwierdził Senat Rzeczypospolitej Polskiej w uchwale z dnia 16 kwietnia 1998 r. (M.P. Nr 12, poz. 200). Dekret Raczkiewicza jest ówcześnie stosowany przez sądy w tym Sąd Najwyższy, który w Wyroku SN z dnia 28 maja 2015 r. Sygn. akt I CSK 233/14, wskazał jednoznacznie, cyt.: „(…) Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej (Władysława Raczkiewicza) z dnia 30 listopada 1939 r. (Dz.U. Nr 102, poz. 1006), był to akt prawny wydany przez organy państwa działające na uchodźstwie, których legitymacja do stanowienia prawa wynikała z postanowień Konstytucji Kwietniowej z 1935 r. Ciągłość prawną między II a III Rzeczpospolita Polską potwierdził Senat Rzeczypospolitej Polskiej w uchwale z dnia 16 kwietnia 1998 r. (M.P. Nr 12, poz. 200).

W art. 2 dekretu jako nieważne i niebyłe wskazane zostały wszelkie akty prawne i zarządzenia władz okupacyjnych, dotyczące przenoszenia, obciążania, ścieśniania lub ograniczania prawa własności m. in. osób fizycznych i prawnych na rzecz obcych państw, obcych obywateli lub obcych osób prawnych (ust. 1), także gdy wynikały ze stosowania eksterminacyjnej polityki narodowościowej (ust. 2). Jako nieważne i niebyłe należało także traktować wszelkie akty władz okupacyjnych dotyczące wprowadzenia sekwestru, zarządu przymusowego lub wprowadzenia pod inną nazwą zmiany w sposobie zarządzania i użytkowania mienia osób fizycznych i prawnych prawa polskiego (art. 3 ust. 1 dekretu) oraz wszelkie tytuły prawne nabyte przez jakakolwiek osobę fizyczną lub prawną do jakiegokolwiek mienia lub praw na zasadzie zarządzeń i aktów prawnych władz okupacyjnych uznanych za nieważne i niebyłe przez dekret, również wtedy, kiedy nabycie nastąpiło w drodze umów lub wykorzystania przepisów przymusowych, o ile dotyczyło wymienionych w dekrecie przedmiotów i praw (art. 5 )”.

Wszystkiego dobrego

Pozdrawiam,

Katarzyna Tarnawa – Gwóźdź